Ang buhay nga naman

Kaninang umaga, maaga akong gumising para pumunta sa Orchidarium sa Luneta. Maglulunsad ng isang kampanya ang Clean and Green Foundation in Ming Ramos: Trees4Life. OK rin ang paggamit ng text spelling. Siguro target nila ay kabataang sanay na sa celfone.

Pero may karugtong na pangalan - Tubong Pinoy. Hindi kasi basta kahit na anong puno ang kanilang gustong itanim. Dapat ay mga katutubong punong kahoy.

Ang nag-imbita sa akin ay ang bagong direktor ng Clean and Green Foundation, si Meth Jimenez. Tubong Mindoro rin tulad ko.

Noon pa man, laluna nang binaha nang husto ang Mindoro, pinag-usapan naming magkampanya sa mga taga Mindoro sa loob at labas ng Pilipinas para makapagtanim ng isang milyong punong kahoy sa bundok at mga pampang ng ilog sa Mindoro.

Siempre prinoblema namin kung sino ang magtatanim. At laluna kung sino ang mag-aalaga at magbabantay sa itinanim na mga puno. Naisip naming tanungin ang simbahan - ang obispo at mga pari. Pero ang sagot ng mga unang kinausap niya ay "Bakit kami magtatanim? Puputulin lamang uli ng mga ilegal na loggers. Patigilin muna ng gobyerno ag illegal logging!"

Tubong Mindoro ako, pero ang trabaho ko sa mga katutubong komunidad ay napadpad sa mga Ayta sa Zambales. Hindi ko naman pinili ito; basta nangyari na lang.

Kinausap ko si Ka Carling Domulot, lider ng samahang LAKAS sa Bihawo, Botolan sa Zambales. Sabi niya ay dati na silang nagka-nursery ng mga katutubng punong-kahoy, pero kinapos sila ng pera kaya di na nila ito naituloy.

Bukas naman silang makipagtulungan sa Clean and Green Foundation para magtayo muli ng isang nursery para sa mga katutubong kahoy na kilala nila at kayang kolektahin sa bundok na kanilang iniwan nang pumutok ang Pinatubo.

Kanina nga ay naibigay ko kay Meth ang unang listahang ipinadala ni Carling - may 31 pangalan ng iba't ibang punong-kahoy na alam nila.

Kung minsan, napapaisip ako kung bakit ba sa mga Ayta ako napalapit at nakikipagtulungan. Di ba dapat ay sa mga Mangyan, dahil taga Mindoro ako?

Saka, bakit mas mauuna yata akong makatulong na magtanim ng mga puno sa bundok ng Zambales, gayong sa Mindoro ako umuuwi at ninenerbiyos na baka bahaing muli?

Medyo napalapit na kami ni Ka Carling sa isa't isa, kaya pwede nang mag-usap nang prangkahan at masinsinan. Minsan medyo pabiro niyang sinabi sa akin, "Ka Ed, di ba kaming mga katutubo ang nauna dito sa Pilipinas? Kaya noong panahon ng aming mga ninuno, kami ang mayorya. Bakit kami ngayon ay minorya na? Siguro dahil pinagpapatay at itinaboy ng iyong mga ninuno ang aming mga ninuno!"

Alam kong sa Sikolohiyang Pilipino, ang unang porma ng pagpuna ay sa pamamagitan ng biro. Kaya sa marunong makiramdam, ang biro ay may laman.

Pabiro rin ang sagot ko, "Ka Carling, huwag mo naman akong singilin sa anumang ginawa ng aking mga ninuno!"

Peo dagdag kong mas seryoso, "Siguro, ang ginagawa kong pakikipagtulungan sa inyo ay bahagi na rin ng bayad-utang namin sa inyo."

Siguro nga.